Ένα από τα παγκόσμια γεγονότα πάνω στα οποία ο Αλέξης Τσίπρας πάτησε προεκλογικά και θέλησε να “χτίσει” τα θεμέλια της πολιτικής του καριέρας, αρκετό διάστημα πριν εκλεγεί τελικά πρωθυπουργός, δεν ήταν άλλο από το γνωστό…πείραμα της Αργεντινής. Ένα πείραμα που ξεκίνησε από τον Δεκέμβριο του 2001, όταν η χώρα της Λατινικής Αμερικής, μια από τις πλουσιότερες οικονομίες στο παρελθόν, μέσα από τους χειρισμούς του προέδρου της χώρας Φερνάντο Δε Λα Ρούα και του υπερυπουργού Οικονομίας, Ντομίνγκο Καβάλο, έφτασε στο χείλος της χρεοκοπίας.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε παύση πληρωμών (είχαν προηγηθεί περικοπές μισθών και συντάξεων) καθώς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είχε αποφασίσει να καταβάλει δάνειο ύψους 12 δισ. δολλαρίων (σε τρίμηνες δόσεις) προκειμένου να ορθοποδήσει η οικονομία, αλλά οι Αργεντίνοι πολιτικοί (οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν ήδη βγάλει τα δικά τους χρήματα στο εξωτερικό) αδυνατούσαν να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις για σκληρά μέτρα. Έτσι το μνημόνιο δεν εκπληρώθηκε και το ΔΝΤ ακύρωσε την καταβολή της δόσης 1,3 δισ. δολαρίων. Η Αργεντινή κατέρρευσε.
Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Η δεύτερη κίνησε που προήλθε από τον Ντομίνγκο Καβάλο με τη συναίνεση του ΔΝΤ, εκτός από το να πουλήσει την δημόσια περιουσία για να αφεθεί ελεύθερη η αγορά, ήταν να εφαρμόσει το Κοραλίτο. Δηλαδή το νόμο της μετατρεψιμότητας, ο οποίος προέβλεπε στα χαρτιά ότι το ένα πέσο είναι ίσο με ένα δολάριο, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί ο υπερπληθωρισμός.
Ο πρόεδρος της κυβέρνησης φεύγει με ελικόπτερο…
Τελικά η κυβέρνηση εκείνη παραιτήθηκε και ο προέδρος της Αργεντινής διέφυγε με ελικόπτερο από το Προεδρικό Μέγαρο, αφήνοντας πίσω του έναν οργισμένο και φτωχό λαό να συγκρούεται με την αστυνομία, να σπάει τράπεζες, να λεηλατεί σούπερ – μάρκετ και να φωνάζει μαζικά “Να φύγουν όλοι”!
Η οικονομική κρίση της Αργεντινής και η κοινωνική έκρηξη του 2001, σήμανε το τέλος ενός νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου διάρκειας δέκα ετών που άφησε πίσω του 35 νεκρούς (δολοφονημένους από την αστυνομία και τους ιδιωτικούς φρουρούς των τραπεζών), 30.000 παράπλευρες απώλειες (αυτόχειρες, ανθρώπους που υπέστησαν καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια εξαιτίας του άγχους και του στρες) και 20.000.000 (πάνω από το μισό του πληθυσμού) βουτηγμένους στη φτώχεια.
Είναι η περίοδος εκείνη, που η κοινωνία της Αργεντινής, πρέπει να αναπτύξει εσωτερικές δυνάμεις και αντανακλαστικά ώστε να αναγεννηθεί από τις στάχτες της. Πρώτα με την δημιουργία του Τρουέκε, ενός είδους ανταλλακτικής οικονομίας που αργότερα πολεμήθηκε από το ίδιο το κράτος, το οποίο διέσπειρε εκατομμύρια πλαστά κουπόνια και στη συνέχεια με την αυτοδιαχείρηση των επιχειρήσεων που έβαλαν λουκέτο ή εγκαταλείφθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους, από τους ίδιους τους εργαζόμενους.
Μέσα στη δίνη της κρίσης που ξέσπασε το 2001, περίπου 1.300 επιχειρήσεις στην Αργεντινή έβαλαν λουκέτο (205 από αυτές αργότερα θα καταληφθούν από τους εργαζόμενους που θα εφαρμόσουν με επιτυχία το φαινόμενο της αυτοδιαχείρισης), ενώ οι άνεργοί στη χώρα μέχρι το 2003 έφτασαν τους 3.500.000.
Η εκλογή του Κίρσνερ και η αποπληρωμή του ΔΝΤ με μια δόση
Με την παραίτηση της κυβέρνησης Δε Λα Ρούα, μεταβατικός πρόεδρος της Αργεντινής ορίζεται ο “περονιστής” Γερουσιαστής, Εντουάρντο Ντουχάλντε, ο οποίος προχωρά σε υποτίμηση του νομίσματος σπάζοντας την ισοτιμία με το δολάριο. Ως τον Απρίλιο του 2002, το τραπεζικό σύστημα καταρρέει, ενώ ο αιματηρός απολογισμός από τις κινητοποιήσεις ενάντια στην κυβέρνηση και το ΔΝΤ αυξάνεται με άλλους δύο διαδηλωτές να πέφτουν νεκροί.
Μέσα σε αυτό το τεταμένο κλίμα, ο Ντουχάλντε προκηρύσσει πρόωρες εκλογές για τον Μάρτιο του 2003 και στην εξουσία ανέρχεται ο Νέστορ Κίρσνερ, που προέρχεται από το κόμμα των Περονιστών. Τους πολιτικούς του συντρόφους, σύντομα θα τους κάνει πέρα. Αντίθετα, θα προσεγγίσει τα αριστερά κόμματα της χώρας. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο Κίρσνερ θα κατορθώσει να μετατρέψει το τεράστιο χρέος της χώρας του σε δυνατό διαπραγματευτικό όπλο απέναντι στο ΔΝΤ. Και τελικά θα πετύχει αρχικά την αναρδιάρθρωσή του και στη συνέχεια, ήτοι τον Δεκέμβριο του 2005, την οριστική ακύρωση του, προσφέροντας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μία και μοναδική πληρωμή.
Από το σημείο εκείνο κι έπειτα, η οικονομία της χώρας άρχισε να πατάει στα πόδια της, ενώ το αποτέλεσμα της πολιτικής του Κίρσνερ ήταν να κερδίσει την τεράστια αποδοχή των πολιτών που τον αποκαλούν μέχρι και σήμερα “ήρωα”, ενώ δεν είναι λίγοι οι οικονομολόγοι ανά τον κόσμο που κάνουν ειδική αναφορά στο πείραμα της Αργεντινής και του τρόπου που κατάφερε να ανακάμψει από την χρεοκοπία.
Ο προεκλογικός θαυμασμός Τσίπρα…
Είναι φανερό ότι ο Αλέξης Τσίπρας γοητεύτηκε από την δύναμη που επέδειξε ο λαός της χώρας από τη Λατινική Αμερική και κατ’ επέκταση από την πολιτική που εφάρμοσε ο Κίρσνερ για να αποφύγει την χρεοκοπία. Δεν έχει εξακριβωθεί ακριβώς, αλλά δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε, ότι εκτός από τις κινήσεις και τις ομιλίες του Ανδρέα Παπανδρέου, ο σημερινός πρωθυπουργός μελέτησε εξονυχιστικά και το πείραμα της Αργεντινής. Και το υιοθέτησε τόσο, που μέχρι να εκλεγεί πίστευε ότι μπορεί να το εφαρμόσει και στην Ελλάδα.
Για την ακρίβεια τόσο οι απλές τοποθετήσεις του, όσο και οι ομιλίες του προεκλογικά στο σύνολό τους, περιείχαν αναφορές στο πείραμα. Βλέπετε η εποχή που η οικονομία της Αργεντινής άρχισε να ορθοποδεί πλήρως πια, ήταν περίπου η ίδια, με αυτή που ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοίνωνε από το Καστελόριζο τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και εξυγίανσης, που του είχε υποδείξει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Τον Απρίλιο του 2010 η κρίση έμπαινε πια για τα καλά στη ζωή μας και οι επιχειρήσεις άρχισαν να βάζουν λουκέτο. Η μία πίσω από την άλλη, αφήνοντας ουσιαστικά ξεκρέμαστους τους εργαζόμενους που πλέον, βίωναν με τον πιο σκληρό τρόπο, το βίαιο πρόσωπο μιας χρεοκοπημένης οικονομίας.
Τα πολιτικά οφέλη του 2008
Μέσα στη δίνη της δικής μας κρίσης, ο Αλέξης Τσίπρας αφού έχει ήδη εκμεταλλευτεί πολιτικά τα οφέλη από την εξέγερση της νεολαίας το 2008 μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, θα αρχίσει να μιλά για πιο εξειδικευμένα θέματα, όπως αυτό της οικονομίας. Και λίγο αργότερα, στο πλαίσιο της προεκλογικής του καμπάνιας θα εισχωρήσει πιο βαθειά σε αυτή τη ρητορική. Όπως στις 7 Σεπτεμβρίου του 2012, όταν από τα έδρανα της Βουλής θα απευθυνθεί στον Γιάννη Στουρνάρα και θα του πει…”Μακάρι να είχαμε γίνει Αργεντινή”.
Στις αρχές του 2013 ο σημερινός πρωθυπουργός θα κάνει τελικά πράξη το όνειρό του και θα ταξιδέψει ο ίδιος στην Αργεντινή, για να διαπιστώσει από κοντά το τι ακριβώς έχει συμβεί σε αυτή τη χώρα. Θα επιστρέψει ενθουσιασμένος και θα μεταφέρει τις εμπειρίες του, στους εργαζόμενους της ΒΙΟΜΕ, που μόλις έχουν αναλάβει την αυτοδιαχείριση της εταιρίας, στα τέλη Φλεβάρη του ίδιου έτους.
“Πριν από ενάμιση μήνα, επισκέφθηκα την Λατινική Αμερική και κάποιοι χλευάζανε, επειδή υποστήριζαν αυτούς τους πολιτικούς που στην Αργεντινή έφυγαν με ελικόπτερο. Επειδή εφάρμοζαν την ίδια πολιτική που εφάρμοσαν και εδώ στην Ελλάδα φτάνοντας την ανεργία στο 35%. Εκεί λοιπόν βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια ανεργία που άγγιζε το 24% και μέσα σε έξι μήνες την πήγαν στο 6%. Πως; Ένας από τους τρόπους, ήταν να αλλάξουν το θεσμικό πλαίσιο ώστε να δώσουν τη δυνατότητα σε συνεταιρισμούς εργαζομένων να πάρουν υπό το δικό τους έλεγχο την παραγωγή” τονίζει μεταξύ άλλων.
Σε εκείνη την ομιλία ο πρωθυργός θα αναλύσει και το τι…ήθελε να κάνει για διασφαλίσει ανάλογα εγχειρήματα: “Μέσα στις προθέσεις μας είναι να καταθέσουμε πρόταση νόμου, που θα αλλάζει ριζικά το θεσμικό πλαίσιο. Που θα δίνει κίνητρα σε συνεταιρισμούς εργαζομένων να αναλάβουν τις επιχειρήσεις εκείνες όπου η εργοδοσία είναι έτοιμη να φύγει, αλλά και να δεσμεύει την προσωπική περιουσία εργοδοτών, οι οποίοι παίρνουν τα κέρδη και αφήνουν τα χρέη στους εργαζόμενους. Θα δημιουργήσουμε και Δημόσια Τράπεζα χρηματοδότησης συνεταιρισμών που θέλουν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους”.
Ότι ακριβώς υποσχέθηκε και η πρόεδρος της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντες Ντελ Κίρσνερ ανακοινώνοντας την τροποποίηση του νόμου, περί πτωχεύσεως των εταιριών. Με την διαφορά, ότι εκείνη, το έπραξε κιόλας…
Σε αντίθεση με τον Αλέξη Τσίπρα που σήμερα “χτυπά” ουσιαστικά τη ΒΙΟΜΕ, η οποία δίνει “μάχη” έτσι ώστε να μη χαθούν τα οικόπεδά της εταιρίας και οι εργαζόμενοι χάσουν τη δουλειά τους.
Το πείραμα απέτυχε, μετά το δημοψήφισμα
Η ανάγκη της κοινωνίας για μία διαφορετική προσέγγιση στα θέματα της σχεδόν…χρεοκοπημένης και αποτυχημένης οικονομικής πολιτικής καθώς και αυτή που δημιουργήθηκε για την εμπλοκή ενός νέου προσώπου στα πολιτικά πράγματα της χώρας, το οποίο θα ερχόταν πιο κοντά (ηλικιακά) στη νεολαία που μαστίζονταν από την ανεργία, έφεραν τον Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία. Ο κόσμος είχε κουραστεί από την εναλλαγή ανάμεσα στα ίδια και τα ίδια πρόσωπα που είχαν πλέον διαβρωθεί τόσο από τα συνεχόμενα σκληρά οικονομικά μέτρα και την ύφεση, όσο και από τα σκάνδαλα διαφθοράς.
Γρήγορα ωστόσο προδόθηκε, καθώς οι προεκλογικές υποσχέσεις και η παροχολογία των προγραμματικών δηλώσεων έδωσαν την θέση τους στην καχυποψία και στην αθέτηση. Με ένα μείγμα που περιείχε πολιτικούς προερχόμενους από το βαθύ ΠΑΣΟΚ, τους δεξιόστροφους ΑΝΕΛ και τους σκληροπηρυνικούς όπως ο Γιάνης Βαρουφάκης και η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ο Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να κάνει ότι και ο Κίρσνερ. Να μετατρέψει δηλαδή το τεράστιο χρέος της χώρας σε διαπραγματευτικό όπλο απέναντι στο ΔΝΤ. Μόνο που του διέφυγε μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια. Η Ελλάδα σε αντίθεση με την Αργεντινή, δεν είχε μόνο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να παρεμβαίνει στα εσωτερικά της χώρας ζητώντας όλο και σκληρότερα οικονομικά μέτρα, έχει πάνω απ’ το κεφάλι της και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με το όπλο της διαπραγμάτευσης του χρέους, ο Αλέξης Τσίπρας θα φτάσει μέχρι το δημοψήφισμα. Το “ΟΧΙ” του Ελληνικού λαού, θα μετατραπεί μέσα σε μια νύχτα σε “ΝΑΙ” και ο ίδιος θα μετατραπεί σε πολιτικό χαμελαίοντα.
Από το βράδυ εκείνο της πολύωρης όπως ο ίδιος την ονομάζει διαπραγμάτευσης, αλλάζουν όλα. Ένα νέο σκληρότερο μνημόνιο περιμένει τη χώρα και η κάπως…επαναστατική αριστερίζουσα γλώσσα που έβγαζε κραυγές και συνθήματα του στυλ…”κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη” θα δώσει τη θέση της στην σκληρή οικονομία διατήρησης της ύφεσης, στο ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, στο ΤΑΥΠΕΔ, στα πλεονάσματα, στην ανακεφαλοποίηση των τραπεζών, στην θέσπιση σκληρών οικονομικών μέτρων, στις περικοπές μισθών και συντάξεων, στον εργασιακό μεσαίωνα, στους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας και στην στροφή προς τον τζόγο κτλ.
Το πείραμα της Αργεντινής, στην Ελλάδα απέτυχε. Κι αφού απέτυχε, ήταν η ώρα για την εφαρμογή ενός σκληρού, νεοφιλελεύθευρου οικονομικού μοντέλου με τις ευλογίες Τσακαλώτου. Ο Αλέξης Τσίπρας έπαθε…Ντομίνγκο Καβάλο.
